การกำจัดความชื้นออกจากเส้น

เส้นพลาสติก (Filament) ที่ใช้กับเครื่องพิมพ์ 3 มิติระบบ FDM ส่วนใหญ่ทำจากพลาสติกประเภท Hygroscopic ซึ่งหมายความว่าพลาสติกเหล่านี้สามารถดูดซับความชื้นจากอากาศได้ง่าย โดยเฉพาะในประเทศที่มีอากาศร้อนชื้นอย่างบ้านเรา ยิ่งเส้นถูกเปิดทิ้งไว้ในอากาศนานเท่าไร ก็ยิ่งมีโอกาสดูดความชื้นมากขึ้น ซึ่งจะไปส่งผลกระทบ ต่องานปริ้นโดยตรง ไม่ว่า ผิวงานที่ไม่สวย การยึดเกาะระหว่างชั้นที่ลดลง ทำให้ความแข็งแรงของชิ้นงานลดลง รวมไปถึงบางครั้ง ทำให้หัวฉีดตัน

รู้ได้อย่างไร ว่าเส้นชื้น ?

เวลาที่เส้นพลาสติกมีน้ำอยู่ในเส้น จะมีอาการที่บ่งบอกออกมาตามนี้่ ถ้าพบเห็นอาการที่กล่าวมา ให้สันนิษฐานไว้เลย ว่าเส้นเริ่มมีความชื้น

มีเสียงดังป็อก แป็กมาจากหัวพิมพ์ ระหว่างพิมพ์ เกิดจากไอน้ำระเบิดออกเมื่อเส้นโดนความร้อนที่หัวฉีด
ใยพลาสติก (Stringing) เยอะผิดปกติ เพราะอากาศในเส้นระเบิด ทำให้เป็นใยเล็กๆ
พื้นผิวงานหยาบ มีรูพรุน เพราะฟองอากาศจากไอน้ำที่ระเบิดออกมาทำให้งานไม่เรียบ
การยึดเกาะระหว่างเลเยอร์ไม่ดี ทำให้ชิ้นงานเปราะ แตกง่ายกว่าปกติ
สีหม่น ไม่เงางาม เพราะความชื้นทำให้เส้นพลาสติกสูญเสียความใสและความเงา

ตารางเส้นพลาสติกที่ดูดความชื้น ไล่จากเร็วไปช้า

ชนิดเส้นพลาติก	ระดับการดูดความชื้น	ผลกระทบ
ไนลอน (PA)	สูงมาก	ฟองอากาศเยอะ, งานพรุน, แทบใช้งานไม่ได้
เส้นละลายน้ำ (PVA)	สูงมาก	เส้นเปื่อยยุ่ย, ละลาย, พิมพ์ไม่สำเร็จ
เส้นยาง (TPU)	สูง	เกิดฟอง, พื้นผิวหยาบ, ความยืดหยุ่นลดลง
เส้น PETG	ปานกลางถึงสูง	ใยพลาสติกเยอะ, พื้นผิวด้าน, งานขุ่น
เส้น PC (Polycarbonate)	ปานกลางถึงสูง	เกิดฟอง, การยึดเกาะระหว่างเลเยอร์ไม่ดี
เส้น ABS	ปานกลาง	ผิวไม่เรียบ, มีฟองเล็กน้อย, ลดความแข็งแรง
เส้น PLA+ / PLA Pro	ปานกลาง	ใยเพิ่มขึ้นเล็กน้อย, งานไม่เงา
เส้น PLA	ต่ำถึงปานกลาง	สีหม่น, มีใยเพิ่มขึ้นเล็กน้อย
เส้น ASA	ต่ำ	ผลกระทบเล็กน้อย, งานซีดเร็วถ้าโดนชื้นบ่อย
เส้น HIPS	ต่ำ	ไม่ค่อยมีผลมาก, แต่อาจทำให้การละลายไม่สม่ำเสมอ

วิธีแก้ไขปัญหาเส้นพลาสติกที่ชื้นไปแล้ว

สำหรับเส้น Filament ที่ชิ้นไปแล้ว จะไม่สามารถเอาเข้ากล่องเก็บเส้น หรือถุงซิป เพื่อกำจัดความชิ้น วิธีเดียวที่กำจัดความชิ้นออกจากเส้นพลาสติกได้คือการอบและให้ความร้อนเส้น สำหรับเครื่องอบเส้นไล่ความชื้น สามารถที่จะหาเป็นเครื่องเฉพาะทาง หรือจะซื้อเครื่องอบผลไม้แห้งมาใช้แทนก็ได้

การซื้อเครื่องอบเส้น ให้คำนึงถึงเครื่องที่มีพัดลม ที่สามารถดูดผ่านตัวทำความร้อน และต้องมีช่องระบายลมหรือไอน้ำออกด้วย เครื่องที่ขายส่วนใหญ่ จะไม่มีช่องระบายไอน้ำออก ทำให้การอบไม่มีประสิทธิภาพ เพราะอบแล้ว น้ำในเส้นระเหยออก แต่ไม่มีทางออก เมื่อเครืองหยุดทำงาน น้ำก็จะถูกดูดกลับเข้าไปในเส้นเหมือนเดิม

เครื่องอบเส้นที่มีช่องระบายไอน้ำออก ตอนนีที่เห็นในตลาดจะมี Polydryer ของ Polymaker และกล่อง AMS 2 Pro กับ AMS HT ของ Bambu Lab ที่มีระบบ Shutter เปิด ปิดช่องระบายไอน้ำออกเองแบบอัตโนมัติ

ตารางอุณหภูมิและเวลาที่ใช้ในการอบเส้นไล่ความชิ้น

ชนิดเส้น (Filament)	อุณหภูมิที่แนะนำ (Dry Temp)	ระยะเวลาอบประมาณ	หมายเหตุ / ข้อควรระวัง
Nylon, Polyamide (PA)	~ 70-90 °C	4-12 ชั่วโมง (อาจต้องนานขึ้นถ้าเส้นชื้นมาก)	Nylon ดูดความชื้นมาก อาจต้องอบนานกว่า ป้องกันการแตกร้าวจากการอบ/เย็นอย่างรวดเร็ว
PETG	~ 60-70 °C	4-8 ชั่วโมง	ไม่ควรใช้ความร้อนสูงเกินไป เพราะอาจทำให้เส้นอ่อนตัวหรือเสียรูปได้
PLA (ทั่วไป / PLA+)	~ 40-55 °C	4-6 ชั่วโมง	ควรระวังไม่ให้ใกล้จุดที่เริ่มนิ่ม (Glass Transition) ของ PLA ซึ่งถ้าอุณหภูมิสูงเกินไปจะทำให้เส้นเสียรูปหรือเหนียวติดกัน
ABS / ASA	~ 75-85 °C	4-6 ชั่วโมง	ABS มีแนวโน้มบิดตัว (Warp) ถ้าอบเร็วเกินไป หรืออยู่ใกล้แหล่งความร้อนโดยตรง ควรมีการระบายอากาศดี
TPU / Flexible Filaments	~ 50-65 °C	4-8 ชั่วโมง	เส้น TPU อาจเสียรูปถ้านำไปอบที่อุณหภูมิสูงเกินไป ตัวเส้นอาจติดกันหรือยืดตัวได้ถ้าอบไม่ระวัง
Polycarbonate (PC)	~ 85-110 °C (บางแหล่งถึง 120 °C)	4-6 ชั่วโมง หรือมากกว่า ถ้าเส้นชื้นมาก	เส้น PC ต้องอบที่อุณหภูมิสูงกว่ามาก และต้องระวังวัสดุภายนอก เช่น spool หรือกล่องเก็บ อาจไม่ทนความร้อนสูงเท่าเส้นเอง

การเก็บรักษาเส้นไม่ให้ดูดความชื้น

เส้นพลาสติกถ้ารู้ว่าไม่ได้ใช้นานๆ ก็ไม่ควรเปิดทิ้งไว้ด้านนอก ควรหาถุงซิปหรือกล่องเก็บแบบสุญญากาศ มาเก็บเส้นที่ไม่ได้ใช้ เพื่อป้องกันไม่ให้เส้นดูดความชิ้นเข้าไป นอกจากใส่กล่องแล้ว ควรหาซิลิกาเจล มาใส่ลงไปในถุงหรือกล่องด้วย เพราะบางครั้ง ถ้าความชิ้นมีมาก ก็อาจจะซีมผ่านภาชนะที่ใช้เก็บได้

การใส่ซิลิกาเจล ก็จะเป็นด่านป้องกันอีกชั้น เพื่อให้เส้นไม่ต้องเจอกับความชิ้น สำหรับซิลิกาเจล หรือตัวดูดความชิ้น ก็ควรที่จะหมั่นตรวจวสอบ เพราะถ้าทิ้งไว้นาน ไม่เคยเปลี่ยน ตัวซิลิกาเจลก็อาจจะดูดน้ำ เข้าไปเต็มจนไม่สามารถดูดความชิ้นได้อีก

สำหรับคนที่ใช้กล่อง AMS ของ Bambu Lab ก็สามารถที่จะไป Download File 3 มิติ ที่ถูกออกแบบมาให้ใส่ เม็ด Silica Gel แล้วนำไปวางในช่องว่างภายในกล่อง ซึ่งจะช่วยป้องกันความชิ้นได้ดีกว่า ซิลิกาเจลที่แถมมาในตอนแรก

ทางร้านแนะนำ Silica gel แบบที่สามารถ Reuse หรือนำมาใช้ใหม่ได้ โดยหาซื้อได้ใน Shopee หรือ Lazada ซึ่งจะประหยัดกว่าแบบใช้ครั้งเดียว เพราะแบบ Reuse เมื่อใช้จนเต็มแล้ว สีของซิลิกาเจลจะเปลี่ยน สามารถนำออกมา อบไล่น้ำ และใช้ใหม่ได้